เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2470 ได้มีพระมหาเถระกลุ่มหนึ่งซึ่งประกอบด้วย พระอนุกูลธรรมวิทย์ (หลวงปู่พิมพ์ วัดปทุมทอง) หลวงปู่สัมฤทธิ์ วัดพรมเทพ พระครูสิริธรรมคุต (หลวงปู่ศรี ฐิตธมฺโม วัดจำปาหนองบัว) พระครูวรรณรังษีโสภณ (หลวงปู่เขียน วัดจอมพระ) หลวงพ่อแสง (วัดบ้านโพนดวน) หลวงพ่อเทพ วัดบ้านโพนโก มีความคิดเห็นตรงกันว่าจะสร้างเขาดินแห่งนี้ให้เป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมประจำอำเภอท่าตูมจึงได้พากันมาถางป่าเขาดินแห่งนี้ให้เป็นรูปเป็นร่างนับตั้งแต่บัดนั้น

     หลวงพ่อพระครูประภัศร์คณารักษ์ (หลวงพ่อมหาจันทร์ ปภสฺสโร วัดโพธิ์พฤกษาราม) ได้ดูแลต่อจากหลวงพ่อบุญศรี และนำพาพระภิกษุสามเณรถางป่าเพื่อสร้างมณฑปรอยพระพุทธบาทจำลอง  ต่อมาในปี พ.ศ. 2492 หลวงพ่อพระครูประภัศร์คณารักษ์ ได้นำพาประชาชนชาวอำเภอท่าตูมสร้างรอยพระพุทธบาทจำลอง และนำมาประดิษฐานไว้ ณ มณฑป ในวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 3 ซึ่งตรงกับวันมาฆะบูชา จึงมีการจัดงานนมัสการรอยพระพุทธบาทขึ้น และกลายเป็นประเพณีประจำปีของชาวอำเภอท่าตูมนับแต่นั้นเป็นต้นมา

     วันที่ 26 มิถุนายน 2526 หลวงพ่อพระครูประภัศร์คณารักษ์ ได้นิมนต์หลวงปู่ธรรมรังษีมาที่วัดเขาดินแห่งนี้ และได้ตั้งสมญานามว่า “ฤาษีพนมดิน” ซึ่งถือเป็นปฐมเจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทพนมดิน รูปที่ 1 มีนามว่า พระมงคลรังษี (หลวงปู่ธรรมรังษี) อันเป็นที่เคารพนับถือสักการะบูชาของศิษยานุศิษย์ทั่วทุกสารทิศ และด้วยเมตตาธรรมอันเปี่ยมล้นของหลวงปู่ธรรมรังษี สามารถทำให้วัดพระพุทธบาทพนมดินเป็นสถานที่ปฏิบัติธรรมจนเจริญรุ่งเรืองดังที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน

แหล่งศิลปกรรมที่สำคัญของวัดพระพุทธบาทพนมดิน

พระมหาเจดีย์พนมดิน

พระพุทธนิมิตศรีมงคล (หลวงพ่อใหญ่)

พระพุทธศุภนิมิตศรีมงคล (พระนอน)

พระพุทธสุวรรณรัตนคีรีศรีมงคล (หลวงพ่อโต)

มณฑป

อนุสรณ์สถานหลวงปู่ธรรมรังษี

ปราสาทพนมดิน

อาศรมปู่ฤาษีตาไฟ

ข้อมูลอ้างอิง : https://srn.onab.go.th/สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดสุรินทร์
Surin Provincial Office of Buddhism ,สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดสุรินทร์